Nigrum Pullum

Bij Zwammerdam heeft een Romeins castellum gelegen met de naam Nigrum Pullum. Bij opgravingen in de periode 1968-1971 kwamen muurresten van een stenen fort uit de 2de en 3de eeuw aan het licht.

Onder de steenresten zijn ook sporen van houten voorlopers uit de 1ste eeuw na Chr. gevonden. De eerste bouwwerkzaamheden door het Romeinse leger stammen uit de jaren 45-50 na Chr. Hoe groot dit eerste bouwwerk is geweest, is niet bekend.

Nadat het castellum in de Bataafse Opstand van 69/70 werd verwoest, is een nieuw houten fort gebouwd,. Daarvan weten we meer omdat er meer is overgebleven. Behalve een houten wal met torens en drie poortgebouwen, zijn ook sporen van binnenbebouwing ontdekt. Het geheel was door drie grachten omringd en had een omtrek van 139 x 84 m. Zo’n 100 jaar later is over de resten van dit houten fort een nieuw fort gebouwd, omringd door twee of drie grachten. Het was iets groter, 142 x 89 m.

De muur was nu van tufsteen met vier stenen poorten en een stenen hoofdkwartier, de principia. Duidelijke sporen van hoektorens en tussentorens zijn niet gevonden, maar die waren vaak minder diep gefundeerd dan de muur en de poorten. Het gebied was al voor een deel afgegraven, voordat de opgravingen plaatsvonden. De andere gebouwen zijn waarschijnlijk in hout gebouwd, maar ook daarvan is nauwelijks iets overgebleven.

Rond het einde van de 3de eeuw is het fort buiten gebruik geraakt. Dat weten we door het ontbreken van vondsten na die tijd. In de ‘achtertuin’ van zorginstelling Ipse de Bruggen in Zwammerdam zijn funderingen van de stenen achterpoort, een stuk van de muur en van het bijbehorende hoofdkwartier (principia) in het landschap zichtbaar gemaakt.